Krsna Slava. Serbskie święto patrona rodziny

Dzisiaj jest KRSNA SLAVA czyli Dzień Świętego Savy (Święty Sava jest patronem Serbów i szkolnictwa). Opowiem Wam dzisiaj co to jest święto Krsna Slava i jak je świętujemy. Zapraszam do lektury!

Krsna Slava – serbskie święto

Jedno z głównych świąt w serbskim kościele prawosławnym, niespotykane nigdzie indziej to tzw. Krsna Slava. Zwyczaj ten pochodzi jeszcze z czasów pogańskich, gdzie oprócz głównego boga (Peruna), każda z rodzin miała „własnego” boga-patrona. W dniu dzisiejszym pogańskich bogów zastąpili chrześcijańscy święci. Święto Slava jest najważniejszym świętem rodziny. W każdym domu zobaczyć można ikonę patrona. Najważniejsi z nich to św. Jan (20.01), św. Mikołaj (19.12), św. Jerzy (06.05) oraz św. Sava i św. Łukasz. Slava z reguły trwa trzy dni i bardzo często bierze się urlop w tym okresie, aby można było prawdziwie świętować. Pierwszego dnia spotyka się najbliższa rodzina, drugiego – dalsza. Natomiast ostatniego dnia Slavy w odwiedziny przychodzą znajomi i przyjaciele.

Dziedziczenie Slavy

Patron, który ma chronić rodzinę jest dziedziczony zawsze ze strony mężczyzny. W momencie kiedy kobieta wychodzi za mąż „pozostawia” świętego, którego czciła w swojej rodzinie, a patronem slavy staje się ten od strony męża. Dzieci dziedziczą Slavę od ojca. W sytuacji nietypowych, np. kiedy dochodzi do rozwodu albo dana osoba lub cała rodzina przyjmuje chrzest (przechodzą na prawosławie) o tym, kto zostanie patronem Slavy, decyduje pop.

Woskowa świeca

Podczas święta Slavy kupuje się świecę dużych rozmiarów (ok. 50-60 cm), która powinna być wykonana z prawdziwego wosku. Specjalnie ozdobioną świecę stawia się obok ikony i zapala się w pierwszym dniu Slavy. Według zwyczaju powinna ona się palić przez cały dzień, a wieczorem aż do momentu, gdy w domu przebywają goście. Bardzo charakterystyczny jest sposób gaszenia świecy każdego dnia: gospodarz domu w pierwszej kolejności żegna się, bierze ze stołu kieliszek z winem z którego nalewa pełną łyżeczkę i wylewa całą jej zawartość na jeszcze palącą się świecę. Jeśli świeca nie wypali się całkowicie w ciągu trzech dni Slavy jest przetrzymywana obok ikony i wykorzystywana podczas innych świąt.

Žito ze śmietaną

Główną specjalnością, którą gospodyni przygotowuje na Slavę, jest tzw. „żyto”. Przygotowuje się je z czystego ziarna pszenicy – ziarno to trzeba ugotować (około 1 kg w zależności od ilości spodziewanych gości), później zmielić, dodając cukier oraz orzechy włoskie. Tak przygotowane „żyto” stawia się do płytkiego naczynia, z wierzchu posypując cukrem pudrem i zmielonymi orzechami. Według zwyczaju, zanim usiądzie się przy stole, najpierw domownicy, a później goście powinni poczęstować się „żytem”. Podaje je z reguły gospodyni na tacy, na której obok naczynia z tym specjałem stoi również kieliszek z winem, którym powinno się popić „żyto”.

Przepis na pszenicę ze śmietaną znajdziecie tutaj.

Ciasta i ciasteczka na Slavę

Dzień przed Slavą gospodyni przygotowuje ciasto, które spożywa się tylko i wyłącznie w czasie tego święta. Składnikami są mąka, mleko, jajko, masło oraz odrobina wody, którą przynosi się z cerkwi specjalnie poświęconą przez popa na tę okazję. Kiedy ciasto wyrośnie, ozdabia się je różnymi figurami oraz napisem IS HS NI KA, co w skrócie znaczy: Jezus Chrystus zwycięża. Kiedy wszyscy domownicy zasiądą przy stole, ciasto się łamie na pół i polewa winem (symbol krwi Chrystusa). Gospodarz domu jako pierwszy, a później wszyscy pozostali, biorą po jednym kawałku. Resztę ciasta pozostawia się na kolejne dni dla nowych gości. Od tego momentu zaczyna się świętowanie Slavy.

W czasie święta spożywa się również inne potrawy takie jak np. prebranac – fasola zapiekana w piekarniku; sarma – gołąbki; pecenje – mięso pieczonego prosiaka (jeżeli slava wypada w okresie postu); sitni kolaci – drobne ciasteczka, które gospodyni zaczyna przygotowywać kilka dni wcześniej, żeby zdążyła do slavy. Im więcej różnych rodzajów ciasteczek, tym gospodyni jest lepsza 🙂 Serie różnych przepisów na nasze ciasteczka dopiero zaczniemy!